منشاءیابی برخی فلزات سنگین در گرد و غبار اتمسفری شهر کرمان

پدیده گرد و غبار یکی از مخاطرات اقلیمی و زیست محیطی مهم در مناطق خشک تا نیمه خشک می باشد که زیان های جانی و مالی فراوانی برای انسان به همراه دارد. این مطالعه به منظور مقایسه غلظت فلزات سنگین در نمونه های خاک با گرد و غبار و نیز شناسایی منابع احتمالی فلزات سنگین موجود در گرد و غبار شهر کرمان صورت پذیرفت. بدین منظور طی ماه های اردیبهشت تا آبان 1391 در 35 نقطه از کرمان، مجموعاً 245 نمونه گرد و غبار با استفاده از تله های شیشه ای جمع آوری گردید. هم چنین جهت مقایسه نتایج گرد و غبار اتمسفری با خاک، 60 نمونه خاک سطحی (cm10-0) از مناطق برون شهری و 35 نمونه خاک از مناطق درون شهری کرمان تهیه شد. پس از آماده سازی نمونه ها، غلظت کل فلزات سنگین مس، سرب، روی، نیکل و منگنز بعد از هضم با اسید نیتریک 6 نرمال توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. هم چنین تحلیل خوشه ای و تحلیل اجزای اصلی روی نتایج صورت پذیرفت و منابع احتمالی فلزات سنگین در گرد و غبار شناسایی گردید. نتایج نشان داد که میزان غلظت عناصر در نمونه های گرد و غبار اتمسفری بیش از مقادیر خاکی است که حاکی از تأثیر عوامل انسانی است. هم چنین مشخص گردید که بین فلزات مس، سرب، روی و هم چنین مس، منگنز، نیکل همبستگی بالایی وجود دارد که نشان می دهد منبع این دو گروه فلزات متفاوت می باشد. هم چنین انجام تجزیه و تحلیل مؤلفه های اصلی (pca) و تحلیل خوشه ای (ca)، این نتیجه را تأیید کرد و مشخص گردید که فلزات نیکل و منگنز منشاء طبیعی و فلزات مس، سرب و روی منشاء انسانی دارند. با توجه به این که نقش اقدامات انسانی در افزایش غلظت آلاینده ها آشکار است، لازم است تا با اقدامات مدیریتی مناسب میزان تولید آلاینده ها در کارخانجات و صنایع مختلف کاهش یابد.